BIECHHOTUH RÔNAHPA John Herper
~ Nick Mopathalua Solo.
April 14th 1912 zâ châ ta; RMS Titanic balyh laipa nata rônahpa, a daihti nota cha tilaipi (Ocean) chô liata Abei-o tahpa ta ama rei tyhpa cha Atlantic Ocean chakua ngaitapa nata kawh ngaitapa chô liana chata dusaw ta a pasie ngâkaw ta.
Khizaw History bu liata â roh aw tahpa pahno ei sala cha, he zâ he sie khao leipa ta â dua khoh cheingei aw. He balyh he a daihti no ta cha khizaw chyhsa hmotaopa liata alai chaipa a châ hleikhô ta, khizaw hneirôhpa khitly chaina, cha hawhpazy aphaoh tyhpa nata aphao ngâhaipa a châ. Khizaw hneirôhna a phaoh ngâhai tahpa heta reih ei sih la eima reih chhei tu nahta pangiasa va na.
He zâ chichhihpa nata rarôh-y ngaitapa zâ, Southampton ama puasai awpa nota Pihnô Albert Carwel hiahrina, “He balyh he tichhôh liata angua thei aw vei”, tahpa ta avaw chhytuhpazy cheingei kiana Balyh cha dâhhaw tlo lai ngaitapa chahri haw ei ta, Watertight Compartment sâcharu (6) cha ti chata a vaw vao khai haw!
He balyh amâ palaikhei ngaitapa liana heta Khazohpa biechhotuhpa John Harper nata a sawchanô Annie Jessie (Nana) nata Nana nohnô Jessie Leitch zy cha Second Class chhôhpadâhpa liana chata kiah hra ei ta. Nana he a hâsaih nota a nô kho ngaitapa ta he khizaw tlohleina râh tawhna chata siesai ha ta, he ama khitly no heta Nana he hawti kô 6 ta uhtheipa a châ. Ama balyh kiana cha tilaipi (Ocean) chhôh lâna chata â ngua lymâ aw tahpa cha John Harper chata a pahno nahta cha, a sawchanô khoh ngaitapa nata kyh a pachâ ngaitapa, Nana nata Jessie Leitch cha pachhana balyh lâ cha pangaikheipa ta, pachhana balyh liana chata pakiasa haw ei ta. Ano chhao cha pachhana balyh liana chata kiah hra awpa ta balyh pheisaihzy ta ama tah ngâpa chhaota khoh leipa ta! A sawchanô khoh ngaitapa cha a baih liana chata sy (kiss) ta, “Rei leipa lia eimâ hmô pakhua heih aw”, tahpa ta a pathlie khai nahta he khizaw liata eima khitlyna râh liata ahmô khao lei awpa ta a sawchanô Nana cha vaw sai ha ta.
John Harper heta ti chhôh lâ a tla cheingei aw tahpa â pahnopasia ngaita kaw; châhrasala Khazohpa hrohpa ahneituhpa Harper heta china rai hnei leipa ta, a sawchanô Nana a pathlie khai nahta buakha chhao y hmâ leipa liana chata pyuru ngaitapa vaw paropa ta, cha lâna cha zawpi cha aheihpa ta moh ei ta, cha balyh lai ngaitapa cha a liah khophie liana chata tliepa ta ti chhôh lâna chata angua ngâ kaw ta, pachhana balyh (life boat) liata angia hmâ leipa maluh 1528 cha Atlantic Ocean chakua ngaitapa nata rarôh-y ngaitapa liana chata ama mophakha chyu aboh n’awpa tlua chyupa ta bua hôlô ei ta.
Châhrasala, Khazohpa châta pahnaingiah ngaitapa John Harper deikua cha ano hrona a pabohsa n’awpa ta bua leipa ta, chyhsa hropazy ta Zisu Krista ama vaw hnei thei n’awpa nata amâ vaw ngiapâ thei n’awpa ta tlao a bua hri! A kiahpâh liata balyh keichheihna a ypa chô liata thlazoh ngaitapa nata chi ngaitapa ta achalyu ngâpa satlia lâ na chata John Harper cha pangai ta, cha satlia hnoh chata “Pachha na châ mâh ma?”, tahpa ta hiahri ta. Cha satlia chata, “Pachha châ mâh va na”, tahpa ta thlai a vaw chhy ta. John Harper cha china hmia rai phaoh leipa ta tilaipi chhôh lâ ama tla awpa â paryhna chôta satlia hnoh chata ‘Zisu Krista thâtihpha’ cha a theina rakha ta chho ta. A hiahrina tuapa cha hiahri chanei heihpa ta “Pachha na châ mâh ma?”, tahpa ta satlia hnohna chata hiahri heih ta, satlia chata, “Pachha châ mâh va na!”, tahpa ta thlai a vaw chhy heih ta. John Harper cha Life jacket cha pahluhpa ta satlia hnohna chata, “He jacket he keima hlâta na peimawh via”, tahna chôta Life jacket cha pie ta, mohropa yna lâ cha apasie â chhuah haw ta.
Daihti rei leipa liana chata cha satlia chata, “Zisu Krista cha ei hnei haw, pachha ei châ haw!”, tahpa ta â vaw chhy thei haw! He zâ heta chyhsa 1,528 chipa nata arôhpa ta a ypazy hry tawhta mo pacharu (6) tlai cha ama hrona pachha papuapa châ ei ta, cha hry liata cha satlia, Zisu Krista vaw hnei thiehpa cha â hlao haw hra.
Titanic balyh tilaipi liata â ngua tawhta kô 4 khô lâna chata Canada râh Hamilton ama tahpa su liana chata balyh tawhta ama pachha papuapa sahlaozy cha a hmôpakhy ei ta. Cha daihti liana chata Scott satlia pakha he a kaw duah ta, “Kha zâ rarôh-y ngaitapa nata chichhih ngaitapa liana khata Glasgow khihpa John Harper ta khokheina chô nata kyhpachâna chôta “Pachha na châ haw?” tahpa ta na hiahri ta, kei chata, “Châ mâh va na” tahpa ta a chhy na ta. “Abeipa Zisu Krista cha avaw ngiapâ teh”, tahpa ta Atlantic Ocean chakua ngaitapa chô liana chata thlasi tah ngâsâna chôta na vaw chho ta. John Harper cha keima pachha ei châ thei n’awpa ta a Life jacket cha na piepa ta ano deikua cha ti chhôh lâna cha â ngua haw. Kei he John Harper Crusade hnôh chaipa liata apihpathi hnôh chaipa cha ei châ”, tahpa ta a reih haw.
John Harper he krizyhpa chhôhkha pha ngaitapa a paduapa nô nata paw likah liata avaw laiseihpa a châ. Kô 1872 May 29th liana khata khizaw khaihpa vaw hmô ta, kô 13 a châ nahta Khazohpa hrohpa angiapâtuhpa a i ngaitapa châ awpa ta â vaw pie haw. Kô 17 avaw châ nahta cha Khazohpa thâtihpha chho awpa ta su to liata a pua pathao ha bâ. Khazohpa thâtihpha achhotuh rônah ngaitapa nata pahnai angiah ngaitapa John Harper chakaona vâna chata chyhsa hluhpi cha vaw pihpathi ei ta. Kô 1896 khata John Harper chata Awnanopa eih-hrâhpa vaw hnei ha ta, atahmâ deikua cha Harper Memorial Church tahpa ta ama bie haw.
Hmo sâkha â nano kawpa cha John Harper heta ti liata accident eino (2) tlai avaw tyh ha ta, he he training avaw hnei hlâ na a vaw châ thlyu aw. A sawchanô khoh ngaitapa Nana heta a paw a vâ zie reih tyh ta, ngiachhie â chhih ngaita kaw. Kô 1986 liana khata he khizaw lôhliena nata pachârôhna y khao leina râh a nô nata paw pahrâna râh Khazohpa khihnarâh lâ cha Nana chhao cha â di haw hra.
Nana Nohnô Jessie W. Leitch chhao cha kô 1963 liana khata khizaw mâ chhiesana râh cha hnôhchhypa ta, a taotuhpa yna râh lâ cha a sie haw hra. Krista thâtihpha chhotuh rônah ngaitapa John Harper he a hawti no tawhta Khazohpa chakaopa ta rairuna hluhpi atyh hrasala paphôh leipa ta, a taotuhpa Khazohpa châ chata pahnaingiah ngaita kawna chôta a thi chy taih chhaota Abeipa cha a chakao hualua.
“Hmo phapa thâtih alychhihpa a tlôkheihtupazy phei cha â ngia kaw dia”
No comments