Samaw Marasaw

Chanô chhyupa Aung San Suu kyi


Târi noh 19, Chhiepa, kô 1945 liata Yangon liata vaw pih ta. Nohkhi chhao a pahno hmeiseih hlâta nata kô 2 ngâlâh a châ nota, kô 1947 liata khizaw liata apasâhsa chaipa nata a lôhbana chaipa, a thlôchhopaw cha Politics kyh liata a hmôthai leina vâta kasaopa vaw châ ta. Vâsâhna nata thlazohna chhaota ahawti via no daihti cha a nô mohôhna ry liata a vaw pakhôsa haw hra. Kô 1969 liata University of Oxford tawhta ‘Bachelor Degree’ patlôpa ta, kô 1972 liata mongyu satlia Michael Aris nata a hneipa ta, sawchapaw pano ama hnei. Ahy thâ angiah hlei leipa ta nata khihsa rietheina nata sipasana zy pahno hlei leipa ta nohlychhikhi thaphapa nata chhôhkipa ta daihti pakhôsa tyh hra ei ta. Kô 1970 tawhta kô 1980 chhôh cha England, USA nata India liata ama chhôhkhata thapha ngaitapa ta daihti ama hmâh. Châhrasala, kô 1988 a vaw pahie papua ta. A nô, ano asatuhpa Khin Kyi cha thina taihta tlôkhei theipa pasana a hneipa vâta a liahritlona râh, Burma lâ a kua heih awpa a vaw byuh haw.  He kô 1988 heta a hro cha a vaw thla khai hapa a châ.

Kô 1962 liata Burma râh liata ryureituhpa cha U Ne Win, ano mopakha pachâna ta ryureipa, ‘Dictator’ ama tahpa cha châ ta. Ano adyutuhpa nata zawpi ryureina a chaluahtuhpazy cha chado-chadaona y leipa ta a pheisaihzy hmâhpa ta pahlei-pahlô lymâtuhpa a châpa vâta Burma zawpi ta a ryureina ry liata rietheina ama tao ngaita kawpa a châ. Kô 1988 liata a Beina dyuchhai a thyusai tawhta nata Pheisaih ryureina (Military Junta) ku liata ryureina a siesai tawhta chhao â lâ leipa tawhta ryureipa ta, zawpi rietheina nata rairuna a patlôsa ngâthlâh ha chy. Burma zawpi, Ne Win nata a sahlaona ryureina ry liata rietheina reitiahlei ataopazy duahmo cha chhiechhâna hmeiseihpa châ ta; khotalaina nata adona rai raita su to chacheita vei. Ahy hmahta aryureina cha ei ngâh leipa ei ta. Ahy hmahta a chakhiah ngâhpa y hra vei ei. Châhrasala, kô 1988 a vaw pahie papua ta. Burma leilô saw dopa nata adona nata riahphana angâchhâpa ta zawpizy ama rietheina tawhtapa pachhapapuatuh awpa chanô riahphapa, Aung San Suu Kyi â vaw lâ haw. Hnabeidypa ta abôh ngâpa Burma zawpizy ta hnabeiseihna hnei pathi ei ta; khotalaina mei-ô rai a khaih khaoleina râh Burma liata khotalaina mei-ô cha pa khaihpa ta a y haw heih.

A liahritlona râh liata adona nata khotalaina tlybaihpa ta a y haipa cha a heihsaipa ta, khotalaina râh liata thaphapa nata chhôhkipa ta laizaolaopa ta, sipasana nata rietheinazy ta amâ hniahni theilei n’awpa râh liata a kho khiahta cha a y thei taraw tlai ny; Châhrasala, a chi nata heihzy, a nô nata paw, a rihlâpa nata narôzy, a sawchapawpa nata sawchanôzy rietheina nata rairuna chata pahnie ta; maniah râh liata phasana torai chhaota khihsapa hlâta cha a râh hneichhôhpa liata adona nata khotalaina ta ryu a rei heih thei n’awpa ta ‘Hrâsie’ awpa cha tlao a tlyh via haw ta. Burma sawhkhâ adoleina nata zawpi chô liata ryureina chahrâhpa a ypa pahlei awpa ta riahpha kawpa âdyupa vâta a chô liata hmo a vaw tlôpa zydua cha apapeisa leipa ta, riahpha ngaitapa ta, Burma zawpizy châta chhithatuhpa dopa a châ hnolohpa a châ. Zawpi ryureina, adona nata khotalaina âduakheipa vâta kô 1989 tawhta kô 2009 taihta khôtho pua thei lei awpa ta O-chhôh liata hraipa/patâhpa (House Arrest)-pa a châpâpa a châ. Kô 1999, târi noh 27, Pamih liata a vahpa Michael Aris a thi nona chhao khata Burma râh puasai theileipa ta ama patâh hapa vâta a ri dâhdei chhao kiah thei vei.

Daihti noh a pahieh lymâpa ta, atahmâ cha a hâdy kaw tyhpa, Burma Democracy sawhkhâ cha dusawta ta âvaw thao pathao hapa ta, avaw tlâh-awhkhei tyhpa zawpi ryureina chata Burma râh liata ziza phapa a pathlisa hai ha bâ.

No comments