MARA REIH CHÂ ROZIE
Chyhsa thokha ta ‘tyh’ tahpa ta ropa ma â do via ma? ‘teh’ tahpa ta ropa he maw? tahpa ta na hiahhri tyh ei ta. Keima chhao MARA GRAMMAR, 1st Edition 1994 liata ‘tyh’ tahpa hmâh tua na ta. Mara Education Board eimâ tyupakhy no ta, ‘tyh’ tahpa he hmo tao tyhpa reina nahta alyu kaw ta, ‘teh’ tahpa hmâh awpa ta pahruana y ta. Eimâ pyh haw. Chavâta MARA GRAMMAR 2nd Edition, 2012 liata cha ‘teh’ tahpa ta ei vaw hmâh haw hra.
Reih dopa ta rozie achuna (Grammar) he mongyuh chyhsa (English) ta vaw hnei tua ei ta. Reih â dopa ta ropa he “Formal Grammar” tah ei ta. Khihliah reih chei dâh cha rozie dopa hawhta cheih leipa ei ta, bâhta ânano pâpa ta ama reih ama hmâh. Cha hawhta ama khih-liah reih chei dâh â nanopa cha “Functional Grammar” ama tah.
1.Rozie dopa (Formal Grammar):
1) Chavah moh sâpangawh roh teh.
2) Khih moh sâpangawh roh teh.
3) He lâ avy teh u.
4) Hao lâ vawh teh u.
2.Khih-liah reihkah hmâzie (Functional Grammar):
1) Vaw charei tyh
2) A vy tyh.
3) He lâ he avy tyh.
4) Hao lâ hao va vaw tyh.
3. Rozie dopa (Formal Grammar):
1) Khâpa na tao?
2) Khâpa ma na reih?
3) Khâpazy ma na tao ngâ y?
4) Khâpa rai ma a hria?
4. Khih-liah reihkah hmâzie (Functional Grammar)
1) Khâva na tao?
2) Khâva ma na reih?
3) Khâvazy ma na tao ngâ y?
4) Khâva rai ma a hria?
Reih thai kaw awpa ta cha rozie dopa (Formal Grammar) nata khih-liah reihkah hmâzie (Functional Grammer) thai pakaoh awpa a byuh.
5. Rozie dopa (Formal Grammar):
1) Hawtizy amâ vy.
2) Nôzy ama pakhy.
3) Pawzy amâ kawmiti.
6. Khihliah reihkah hmâzie (Functional Grammar):
1) Hawtinahzy amâ vy.
2) Nônazy amâ pakhy.
3) Pawnazy amâ kawmiti.
7. Rozie dopa (Formal Grammar):
1) O liata ei y.
2) Siku liata ei y.
3) Siaha liata ei y.
8. Khihliah reihkah hmâzie (Functional Grammar):
1) O liatana ei y.
2) Siku liatana ei y.
3. Siaha liatana ei y.
9. Rozie dopa (Formal Grammar):
1) A chhôh a pasa.
2) A luh a chaih.
3) A phei  a pasa.
10. Khihliah reihkah hmâzie (Functional Grammar):
1) A chhôhna a pasa.
2) A luhna a chaih.
3) A pheina a pasa.
11. Rozie dopa (Formal Grammar):
1) Saikao lâta a sie.
2) Amôbyu lâta a sie.
3. Kaochao lâta a sie.
12. Khihliah reihkah hmâzie (Functional Grammar):
1) Saikao lâtana a sie.
2) Amôbyu lâtana a sie.
3) Kaochao lâtana a sie.
13. Rozie dopa (Formal Grammar):
1) Khâpa ta ma â chô? Chaihzôh ta â chô.
2. Khâpa ta ma a vawh? Alô ta a vawh.
3) Khâpa ta ma a phy? Thuatlai ta a phy.
14. Khihliah reihkah hmâzie (Functional Grammar):
1). Khâva ta ma â chô? Chaihzôh tana â chô.
2) Khâva ta ma a vawh? Alô tana a vawh.
3) Khâva ta ma a phy? Thuatlai tana a phy.
15. Rozie dopa (Formal Grammar):
1) Ahy hnohta na y? (Pâpuh hnohta ei y aw.
2) Keima hnohta y mah y. Yh, na hnohta ei y aw.
3) Ahy hnohta ypa na khoh chai? Ei nâ hnohta y ei kho chai.
16. Khihliah reihkah (Functional Grammar):
1) Ahy hnohta na y? Papuh hnohtana ei y.
2) Keima hnohta y mah y. Yh, na hnohtana ei y aw.
3) Ahy hnohta y’pa na khoh chai? Ei nâ hnohtana y’pa ei khoh chai.
Khihliah reihkah hmâzie liata prepostion mohchho - ‘liata’, ‘lâta’, ‘hnohta’, ‘ta’etc. tahpazy liata ‘na’tahpa he a chhâna liata baipa eima hmâh tyh. Rozie dopa (Formal Grammar) liata cha eima bai lei awpa a pha via.
~ A.Zakia, Head Teacher (Rtd), Siaha Vaihpi
 

 
 
 
No comments