Krisamâ Palôh

- Robert B Syuhlo, Siaha

Pyury nah charaopa

“vaw patu tuah u!!Kha chapaw hawtipa khaw, eima daoh hmo a paru la khâ!!” tahpa ta ao-tlilihta nôtlopa a awsâh ngâpa pyuh chata zawlâ nata O thliah, daoh chhôh nata khôtho liata a hlaihlâ ngâpazy nata daoh hmo a moh ngâpazy cha paphaw-pahlaw lei thei vei! Cha ao vaw puana lâ cha ahy pahmô a ngiah hlei leipa ta mohmia pasaih para chyu ei ta;Nô pakha, hiehâna

vâta achalyu ngâpa ta chyhsia baina chôchahrei chhaota daoh a kaw puasai ngâ nopa cha hmô chhei tlai aw vei ei.

Di thla thaona lâ châ ta; chasipaw nohsapa nata ziza chakuahpa hry liata Krismâ chyhsia a chalei awpa ta Sôhdaohna Supipa a vaw ngaipazy nata a di sai ngâpazy cha asupahlie chhiechhu ei ta; lâlai liata ahluatheipa chi nano nanopa a râhrei ngâpa pyuh nata ryh hryta hawtipa chapa pyuh nata thaphana ao apahlaopahlipa hryta; nôtlopa nata pawtlopa a awsao ngâpa pyuhzy chhao cha thei lei apachâ thai rihmâ awpa châ tlai hra vei. Khichhai-khichhôh, a hneipa nata hneileipa, hmiphapa nata phatu hlei leipa, a chanô a chapaw ta ama hâdypa daihti a châ ha tawh tly cha, khâpa chalei a chhuah hlei leipa ta khiliah a khiekhâ chakhyh thlâh hapa chhao ama y hôlô hra tlai aw. A chhuahpa nata achhuahna a lyu tlâh leipa ta vaw pua pakhypa ama châpa vâta, cha hawhta nôtlopa, kô 45 hlei châ ha sala angiapa ta a ao hneichhôhpa zydua hlâta bâhta paro viapa ta pyury a vaw hneipa chata paphaw-pahlaw leithei tlai vei. Thokha cha nah-pavâhpa ta hmo chhichâna hiahrih awpa ta nôtlopa cha a kei hniahnih ei ta; thokha heihta ama chheipâh nata lâlai lâ zy na chata mohmia pasaih para ei ta; thokha heih ta ama hmo chaleipa, ama chaba thlâh hapazy cha lei tlamaw hrala tahpa hawhta patu pa-ih via heih ei ta. Zawpi za hluhpi hry liata nata ahluatheipa a râhrei ngâpa hry tawhta chapaw hawtipa, hmoparuthaipa thao papua awpa deikua cha hmo naosiapa la châ sala a ngia tlai vei!!

Kei chhao ei duana , ‘Second hand daoh’ tawhna chata cha haw tlupota ao paropa ta a awsâh thlâh hapa cha tahpa ta ei rao kaw pachhua hra na ta. Luh nata hmi reitiahleizy cha mopakhô lymâpa ta, chyhsia zuana daoh tlyhmia sâkha liata Police pano nata satlia thokha ta Nô pakha amâ vaw duapâ thlâh hapa he kei hmô nah ta. A hmi nata âpielyuzie tawhna chata a hiehâ ngâsâ tahpa cha hmôchhei thai rihmâ awpa châ chacheita tlai vei! A châ tlai ny, hiehâ lei thai rihmâ awpa nah a châ vei. Eima hmo, keimo ei, ahy hropa ei a châ leipa, keima phusâ nata hriapasana tawhta ei hneipa cha rei lei, eima Opa nah Awhpanô ti thla ngâpa ama paru nona chhao khata ei hie kha a vaw hâ ngâsâ hrapa kha châ ta. Keimo ei chhao a châ leipa tlaita khatlupo ta ei hiehâ thlâh hapa chhao kha khâ hropa vâta châ leipa ta. Opa tazy châ tlô pi ta; “Nohkhanoh liata vaw thie mawh ei sala Opa ta liata Pawhmei kawpa ta a y thlâh hapa bao nah cha, ei na vaw hrua hra bao hnai ei ta” tahpa pachâna vâ kha tlao a châ viapachai!! Atahmâ ta hmoparuthaipa patu awpa eina byuhna chhâpa deikua cha keima liata hmopha taopa hawhta apachâna thlapa a ypa vâna chata tlao châ viapa chai ta.

Anodeikuala, ei palôhrupa liana chata, “Cha hawtipa, nohchhôh sawvawh pi ta chyhsa chyhsia zuah moloh thlâh hapa aparu ngâ thlâh hapa cha kha tluta riahphapa mah a châ vâ tly? Moleina nata chhoruna heta chhôh nata zâ vaw pachhaih tlai vei!! Patupasu tuah kaw sâh” tahpa ta ei duahna, Secondhand daohchhôh tawhna chata lâlai liata zawpi a hlaihlâ ngâpazy nata ahluatheipa a râhrei ngâpa hry liana chata mah, cha hmoparuthaipa cha a vaw zie ha la tahpa ta mohmia cha pasaih thlâh ha nah ta. Zawpi nata ahluatheipa hry liana chata, hawtipa, sâlâ hmi kawpa, pua pâthlâh hapa, apôpa nata a phuphiah leipa ta a chyhsia laipa, ‘Brooklyn Othliah’ liata movyh satlia chaopasy âpasyna dâh hawhta a chaotô liata châ leipa ta, apakhu liata achaopasy chai za sohpa, a hmi liata apapeisana nata chyhsa hropa zahna rai rai ta a  y leipa, châhnamei chakie ta a bâkalie liata a hmoparupa tei ta a vaw hlaihlâ ngâpa hmô awpa a chhuahpa ta taorâ lâlai lâ cha ua thlâh ha na ta. Hmoparuthaipazy hmi awpa hawhta ei pachâpa avaw hlaihlâpazy cha vaw mopasia ngâsâ thlâh ha na ta;anodeikua, pangiasapa ta a zawthlu ta, za patu thlâh ha awpa deikua ei thisaih ta ngâh chacheita hlei vei!

Buakha chhôh tlai cha ei duana su tawhna chata liahsa rao pachhua khaipa ta zawpi a hlaihlâpazy cha sai lymâ na ta. Châhrasala, ei pachâna mothlaw liata nata mokhaoh ta hmô awpa â hnabeiseihpa chyhsa rai rai hmô thei mâh vana. Ahluatheipa arâ chhiechhupa pyuh nata zawpi akhô hôlôpa hryhrih liana chata ei kha pita hmah a kaw râ papua thlâh ha la tahpa ta ei duana su tawhta bâhta a kaw pasie awpa ei chhuahpa cha, ei ku liata nâ keituhpa ama y hapa hawhta ei pahno hapa vâta thlaita za mo para na ta. Ei phei thabypa liata ei ku a patutuhpa chata, ei chhuahna nata pachâna cha phie leithei vei!!

Paruthaipa Dahdiepa cha:

       Ei phei thaby liata a duah ta; ei ku vaw patutuhpa cha ahy ma châ ta? Khataih tawhta a vypa mah a châ? tahpa cha hiahrihna hry liata ru chaipa châ lei thei aw vei!

       

Chapaw hawtipa, kô 12 rachhôhpa châ sala a ngiapa, niebaw phapa â phahlapa vâta khaitarie thlâh hapa, moku a saituh hapa vâta mokhaoh pua a thu khai hapa nata chasipaw ziza chakuapa vâta chhao châ hlei leipa ta thlazohna nata chihuna vâta a chatho ngâpa châ sala a ngiapa heta ei ku cha â vaw patu thlâh ha! A chyh nata sia cha, a heih hawti zydua chyhsia hlâta chy via ta, paroh via ta, a pua via hra tahpa cha rei byuh leipa châ sala; a hmao chawh karaipa nata a sâh rao padih hapa tawhna chata mohôhna phapa â phahla tahpa cha a sia thlâh ha. A mopadei liana chata thlazohna, hnabeiseihna nata keima liata thlalôhna a tluapa pachâna â hlaopa ta za hmô na ta. Cha zydua hlâta ei mokhaoh nata pachâna latuhpa deikua cha a bâkalieh liata viapakao lalôhpa, mâ nao tupa châ leipa sala a ngiapa, rôh saihpa nata vyhpa ta a chapaipa tlai chana a châ.

       

“He hawtipa he,…châ thei vei!! Kheita zie ma he chapaw hawtipa chieleipa nata dahdiepa heta hmo a paru thei aw?” tahpa cha ei pachâna liata za lai lei thei vei. A mopadei cha za moh heih na ta; thlazohna hlâta hnabeiseihna tlao za hmô lai via ha nah ta. “Nâ tah mâ paru chi..?” tahpa ei pakah tawhta kaw puapa cha lâ hlapi tawhta kaw puapa châ sala na ei pahno. Ei ao cha zawpi pyuryh hry liata leilô hapa ta  pahno na ta;Moleina hlâta ngiachhie awpa ta ahawna tlao ei za hmô lai via ha bâ. A chado kawpa ta a lu hmâhpa ta parutuhpa a châna zie eina chhopa chata moleipa patu awpa ta liahsa pachâna ei vaw hnei hapa cha phiepa ta ; moleipa patu ta, hmophapa tao awpa hlâta cha, cha chapaw hawtipa chhichâna pahno byuhna chata tlao eina pahnie via syulyu haw.A ku cha patupa ta, daohchhôh liata atyuhna dyuchhaiseihpa liana chata atyuhkheipa ta, a thâtih hiahrih haw na ta.

       

A paw cha kô 7 a khô hapa liana khata sahma a do tu hapa vâta a pahâ ha ta. Chhôhkha sanawh a hneileipa ama châ ha tawh tly cha mo hropa abailyu awpa ama pahno leipa vâta a nô ta nôhmei kheipa ta, ano nata anawta kô 7-pa chhaota khih ama sa haina ziezy; a nô ta chyhsa ry liata raito-raizaw hriapa ta a chy hnolohna ziezy; Siku kia cha rei lei ano tlai chhao cha hmahta chyhsa thopi daoh liata ahlaofâh hrapa ta, a theina rakhata phusâ a hriapapua tyhna zie nata, pasana a khiakhi kawpa ta a nô khôphei chô thyusai thei khao leipa a so ha na ziezy cha na chho lymâ ta. A bierei kathlâhdâh liana chata hawti sovâh kawpa nata sia kawpa a châ tahpa cha ahy a saohiah angiah hlei leipa ta pahno thei na ta. A biereipa chata ei pachâna cha apasiesa via heih tlai na! A nô apasana rakha tawhna chata nie nata baw a hria papuatuh awpa ama y khao leina ziezy nata ano tlai chhao cha a nô mohôh awpa ângiah hapa vâta thopi daoh liata â hlaofâh thei khao leina ziezy cha na chho lymâpa ta, a hmoparupa cha chhopa lei awpa ta nata patusa lei awpa tan â hawpâpa ta, he tawhta la aparu khao lei awpa ziezy cha na chho lymâ hra ta.

       Ei palôh cha pa nanopa ta y leithei tlai vei! Hmoparupa cha pha tlai vei, anodeikua aparutuhpa nata aparusatuhpa duahmo chata moleipa hlâta moleina ahao awpa ta ei palôh cha tlao pachhuahpanoh haw ta. Cha hawtipa cha cha-ao laipa ta a bâkalieh liata viakalalôhpa cha Polythene liata khôpa ta thopi daoh lâ tlao angia khei haw na ta. Liahsa thopi do khaipa ta, a nawhta nata a nô nie awpa viachhâ eima chalei khai tawhta ama O lâ nâ chhih awpa ta tahpa ta, eima pano chata apazi lymâ haw pi ta.

Bethlehem Viachao-O

Chasipaw ziza chakua châ kholopa hry liana chata zawpi za hlupi a hlaihlâ ngâpazy nata nôsaw a awsao ngâpa nata hawtipa cha ngâpa pyuhzy, satlia nata laihsa lôhrao kawpa ta bâhlia a cha-aopa ta Beipihna daihti apatopatiahna châta daohchhôh a ngia ngâpazy nata lâlai liata a hluatheipa chi torai a râhrei ngâpazy tleisaipa ta; O thliah nata O ry, chhutla-chakhâ eima siepakhô khai tawhta nata, chyhsa, heih a lyu viapazy pahrâna Vaih eima siepakhô khai tawhta, su chaki-chabâpa, O nata lyu chhao hmô awpa a ytu leina su he kei tlô pi ta. Cha su cha mo na ta, Vaih ta reihtlâh awpa chhao châ tlai vei. Vaihchhâna tah awpa ta Vaih chao chhâna cha thiapaw kha tlô syulyu ha pi ta; chyhsa sadôh tlao châ sala nah â ngia via. Eima tlô chhâna tawhna chata buakha chhôh tlai sie heihpa ta ama O cha eima kei tlô haw.

Hawtipa ta eima O a tahpa cha mo na ta, chyhsa pahrâna châta la a dahdie tlai na! Atahmâhlâ khizaw a sosâhpa liata cha hawhpa O a y thlâh ha chyhpa cha zo a ru tlai na. Sawhkhâta O sa baona a pie tyhpazy khata a tlô pha hra leipa mah a châ ha tly? Chyhsapa pahrâ n’awpa ta la a chhietuh ngâsâ thlâh ha tlai na…

A chô cha ngiadih nata silpauline hmâpa ta diapa châ ta, a bâ cha a daw chheipa, kô hlupi châ ha sala a ngiapa, chy karo hapa nata hmy hapa, siepâ-vawpâ ta ama thlie tyhpa vâta a aw sisua thlâh hapa he châ ta. A chôpho lâ tawhta saipa chhaota ahysaw hmahta kiahchotlâh awpa ta rao chacheita aw vei ei. Kô hluhpi chhôh sao vâpi nata thlipipa vaw tao hapa a châ hapa hnaihta âsia a thlâh ha ta; a châhkeih cha keimo mati-matawpa hmahta kei kiah ei sihla miah O chata miah chohkhei thlâh ha sala â ngia. Châhrasala, cha O chy karaipa chhôh angia byuhna chata na parai ta; hawtipa cha O chhôh lâ cha pazi lymâ ha na ta.

O-chhôh cha a zâ ngia pi ta, a chôpho a rypa hawhta a chhôh cha motlâh châ chahcheita tlai vei. Ama heih O-chhôh hawhta hmobao hluh leipa ta. Dyuchhaiseihpa cha rei lei, atyuh n’wpa ta taopa hmo rai rai vaw y vei. Chakoh liata kô hlu pasi khaoleipa tahpa a hno thlâh hapa beih vyh kachuhpa nata thothu khu ngâpa, ramaw sôphih nata dawh-râh chô liata nyurâhpa a khaihpa dei cha chyhsa mo a la viapa a y chhôhpa cha châ ta. Pachôh liata ramawh sâkha sâno apacho hrapa chata rei a daih sala angia hra vei. Chôkâh nata Opi chhao y hlei leipa ta, chhôhpadâh deikua poh raipa ta a pachhaih hra tlai ta; anodeikua, poh chy kaw bâpa deita cha chhôhpadâh nata Opipa a pachhaihtuhpa a y chhôhpa tlâ a châ.

Chapaw hawtipa chata chhôhpadâh poh cha za hy ta, kei chhao cha a hy a saohiah hlei leipa tap oh cha za hy hra na ta. Cha O chy kaw bâpa hlâta chhaota chy via heihpa thlohmiasao ry liata pohphawh paroh ngaitapa chô liata nô pakha a ziapa chata ei palôh, chapawsaw palôh dopa cha a panano tlai na! A hmia mopa ta chhao pasana a khiakhi kawpa ta a hnei tahpa cha dawty a châ leipa chhaota hmô thei aw. Chasipaw zâlâ ta saikaopa tawhta thli chakuahpa a khypa chata a sapa dahdie kawpa, pa lalôhtu awpa a hnei leipa cha a taola via heih tlai aw. A rakhô cha poh apapa ta tlâ khupa châ ta, a ry liata khâpa hropa a padia hlei vei. Thachhâ kawpa ta miah kaw mo ta, bie kaw rei awpa a chhuah ta, châhrasala, ao papua awpa ta thatlôna rai hnei vei! A phei thabyh liana chata chanô hawtipa, kô 8 rachhôh châ sala a ngiapa cha kupi pazypa ta a mô thlâh ha hra ta; a nô pasana ta a taola haipa cha a châta cha khizaw liata a thlalôhna y chhôhpa a châ tahpa pasia n’awpa ta a nô phei cha a ku sâkhalâ ta chaku ta; moku pahâh ngaitapa ta a mô thlâh ha ta.

Chapaw hawtipa cha rakhô liata thlai tyuhmo patyhpa ta, a nô lu cha kei chamao ta; a nô, apasana nata a chakuahpa vâta a chatho ngâpa cha chakupa ta, Viakao lalôhpa cha Polythene tawhta kaw thaopa, “ Ei nâ, haw chakuah tlôh ta he viakaolalôhpa he a kyh la a zie y via thlyu na” tahpa ta a nô viapakaolalôh apakyhsapa ei hmôpa chata ei hro a thla haw.

Cha paruthaipa, hawtipa hmia liana chata Bethlehem liata hawsaih a vaw pihpa hawtipa hmi kha ei za hmôpa ta â pahno haw nah ta; rakhô chô liata nô thachhâpa nata chieleipa hmia liana chata Mari hmi za hmô lei thei vana. A ku nata bâ zao kaw bâpa ta a nô thachhâ kaw bâpa patyusa ta, khizaw manôhzy ta amâ hao chaipa sâkha, a hmoparupa, viakao lalôhpa a pakyhsa hai nopa chata ei pachâna pasiesa ta; chapawsaw kaw tyhpa tlaina cha ei mothli â zâ patawh leithei vei! Cha chapaw hawtipa hrozie nôhchâh cha a rônah tah na ta; chyhsa pachâ ta, hawti moleipa, hmoparuthaipa châ hrasala, paru awpa a tuahtuhpa chana za â chhih tuh tlai ha! Cha liana tlai chata, laihsa kôpa Mari ta, maohphyu awpa chhao apapeisa leipa a Paw Khazohpa biezypa ta, a chôta hmo vaw tlôpa â pyh thaina zie kha a zâ thei nah ta; Cha O nawhpa nata chypa chhôh liata hmo a tlô ngâpa chata ‘Krismas yzie’ na pahnopasiasa via heih ta, a sôhzie chhao eina pahnopasiasa tlai heih na!

Ei ôkhaih liata mothli a za loh ngâpa cha hrupa ta, hawtipa a tyuna rakhô cha kei kiah hra na ta. Thachhâna nata chakuahpa ta a chatho ngâpa Nô chieleipa cha ei viakaolalôhpa a kyh ngâpa chata kei bu haw na ta. Ei palôh cha thlapa ta y ta; cha su liana tlai chata bietluna taopa ta; cha su tawhna tlai chata hrothiehpa ei vaw hnei hapa a châ! “Bethlehem Viachao-O liata ei Bei nawh hawh vaw pihpa a nao awpa ta lâ hlapi ei mo tyhpa kha ei O-pa liata a vaw y thlâh hapa he! Kha he atakô la Bethlehem Viachao-O hmeiseihpa liata palôh a no lâ paheih bâ tuah sâh” tahpa ta a pachhuahpanoh haw na ta.