Samaw Marasaw

Meithâhpi azawhna râh

~ HC Malsawmthanga.


Biehmia: Kha he…ahy peihria leipa ta vaw chapaichari hra tua sa. Bie nata hla khopahâna vâta biepakhôpa tawhta apuapa la châ hraoh vei. Eima hawti no tawhta eima vaw pasâhsa kaw tyhpa Shillong khihpi liata kô 5 tlai ei laizaolaona zaizy tlai kha atahmâhlâ cha ei saduthliena khizaw lia su lialôhpa za to chanei heih ta, Chyhsa hluh via syulyu cha châhvâ-nopi meithâh ta ama chhôhso a palie tyhpa tlai, keima bao hra cha heih ei lyu lei vâ ma a châ vâ tly? Saopi meithâhpi ta sihnôh vâpa ta ei chhôhso eina parôhsa cha maw!

'The Abode of Cloud’
Sanskrit mohchho Megher Rajya tahpa ta Nobel Prize taihta avaw dao hapa, Indian National Anthem phituhpa Robindranath Tagore khata Meghalaya a kaw tly nota bi ta. A yzie cha The Abode of Cloud
(Meithâhpi azawhna râh) tahna a châ thlyu aw. Khizaw liata vâsuati dao hluh chaina su Cherrapunji (atahmâ cha Sohra tahpa ta ama thla ha) nata a chheipâh râh zydua meithâh ta a khu khai thlâh ha tyhpa reina a châ. Kô 1965 pa liana khata Dr. Suniti Kumar Chatterjee, Calcutta University ta Meghalaya tahpa mohchho he a châropa liata vaw palâsa ta, cha cha State moh ta avaw phaoh haw.
Kô 2008 liana khata my kha cha Meghalaya Guardian (Shillong liata English Thâtihbu sâkha) reih na ta. Cha liata bie sâkha ei hmôpa cha ei no a âh ngaita kaw. Khasi chyhsa ama hluh thlâ bao nahta, UNESCO ta â chupasiana liata khizaw reih hry ta thlaita a leidia thei awpa duahmo liata Khasi reih â hlao hra zie vaw palâsa ei ta, ei palôh liata pachâna thata eina pie. Khasi chyhsa ama hluh kawpa tlai khâpa vâta leidia thei awpa duahmo lia amâ duah thei tly? Â chhyna cha he he avaw châ; ama reih acheihpa hluh kaw hra ei sala ama chheipâh liata nata su nano nanopa tawhta avypa chi hro pho hropazy taozie nata reihzy ta ama hrozie nata reih a pho pathao ngaita hapa vâta a châ.
Kô 2013 April thlâpâ liana khata Vanglaini thâtihbu liata Khasi nah chôchâh â rona hmô heih na ta, kha hlâta ama thâtih khochhih lei kawpa cha daihti rei leipa liata thâtih khochhihpa ta a khu khai haw. UNESCO ta Khasi reih cha reih leidia thei awpa liata â hlao khao leizie nata thata hmah a siezie tlao ama vaw phualuah haw. Ama palâsana zie liata cha, kha hawhta reih leidia thei awpa duahmo liata amâ duah tahpa ama pahno pataw nahta, moto ahra ei ta, ama reih â duahpapua thei n’awpa ta kao totie ta thata hmah la chyu ei ta; Media hmâpa ta zy, achuna kao liata zy, Radio nata Television siepahliepa ta zy ama reih thata cheihchalopa ta apachu ei ta, atahmâ cha reih leidia thei awpa hawhta pachâpa châ khao vei.
Rei awpa hluh ta, roh khai tiah hr’aw ma pi. A chyuna zie ta keimo Marâsawzy khâpa duahmo lia ma eimâ duah tly? Chi nata pho ta miah a taotuhpa eima reih dusawta a leidia haipa he khâpa chhaichhizy hmâpa ta ma eima pachhapapua aw tly?

"Mâpha se”
He reikah tlai he ei nakhaoh lia a châh parei kaw cha maw! Ei chhôhso pachâna nata saduthliena, sapa nata thisaih zydua nahta apazaona a hneipa vâta, ei saina mothlaw liata chhao su peimawh chaipa khâ a za to tyh. Ahyzy tlyma ta ‘Mâpha se’ ama tah thlâhthlipazy kha la ei nah-zâ chhao charao pha bao vei! Ano, ano hmao saih hrilipa tlaita a reipa a châpa vâ deita na kô 4 daihmâ sie ha hra sala atanoh taihta zâhnia hawh tlaita a thieh heih tyh bao!
Nohkalikai Falls nata Thangkharang Park liata pahneisilina chôta liahsa ku achavia hapa ta eima charei khohna daihtizy kha; NEHU Campus Gate taihta pathliepa ta eimâ chhaihna daihti lia maih ta hmiakai kawpa ta “Mâpha se” tahpa ta eina pathlie tyhpa zy khaw!
Eima reih do leipa a châ thlâh tarawpa ta maochhie cha rei lei, nahthlie no-ai rai tah thei va na.
Nokhih vaw rei ta…. a chhaih awpa ta thatlôna rai hnei khao va na. Reih hluh leip’aw sala a pha via aw, Marâ satlia he atahmâhlâ reikah ta a vaw ‘nep’ tu ha!

Ano ei pathlie thei n’awpa ta lâthlôh chypopa taihta chatôh achhuah na ta, châhrasala ano ei hmô nahta deikua tleisai awpa ta lâthlôh pha chaipa ‘Metal Road’ dâhdei chhao achhih ru ei tah ha heih tyh.
Zâkha cha ei viasapa hnohta ei duahmo nata thâtihzy, ei palôhru rie a thei zie nata tao n’awpa dâh ei pahnothai khao leina ziezy chho ha na ta. Kha zâ ta ei viasapa bie na chhopa kha, atanoh taihta keima châta Bieso thi thei khao leipa nata ei palôhrupa liata pachutuh pha chaipa ta ei hnei lymâ haw. “Ti nata râh thapasana nata kyhpachâna vâta a kyhpachâ chaipa a heisai ngâhpa he chyhsa riahpha chaipa ama châ," tahpa ta

No comments