THAPHANA BIERU
By ~ HC. Malsawmthanga
Bieru eima hnei chyu. Anodeikua, bieru nyupa he vaw y thei hmeiseih vei, he khizaw lia he la. Chavâta, ei bieru he ei phuah hra aw.
Thaphana bieru phuah lâlao hra tawhta cha reihkah thlôh viapazy ta pachhaopapua thai lâlao’ sala ei tah ngaita. FC. Chhuasa hawhta châropa he a ia-ô pahlaopahli thai achhuahpa ta thata achhuanoh na ta, thei va na. Robert B. Syuhlô hawhta â ngia kawpa ta ei rei khohpazy chahlôcha-ei achhuah na ta, tlao ei lei via ngâkaw. Âmo pano he la hmeihseih ta la ei hmia lia na ama sie ha. Achadai ei na ta, awsao tyh ei na ta, châhrasala pha thei’pa rai vaw châ veih ei. Keima he ‘thopi saihpa’ châ na ta, âmo he la ‘Specail Tea (chai)’ l’y ama châ ha. Literature râh liata la he he ei duahmo tlâ a châ chy.
LB. Thatlô ta a aohkhopa nata paveihpazy sôkhata reihkah ngia kawpa nata palôh pahnie thei kawpa ta a rohpapua thei thlâh hapazy he ei uahva kaw tyh. A paw hlâta ei pachy viapa, a bieropa liata Literature liahmarihpa chakhei tyhpa Beimozachhi Hlychho chhao he ei ‘Idol’ pakha a châ hra. He nah sahlao he Mara Literature liata la ama ‘sâlâ’ ha, hawti tah thei’pa châ veih ei. Âmo sahlao hawhta thaphana bieruzy he phuahluah thai’ sala ei tah kaw dia.
Mara phopi pabohsa ta paduana kyh liata mathlai thisaih taihta vaw baw hapa pahripaziah awpa ama y hôlô aw. Anodeikua, he biepipa chhôh lia heta khô khai achhuah va na. Nô-u bie reih ngâkaw hra u la, thei lei tlâ ei pachâ chy aw. Chyhsa cha eima saina kao â nano chyu hra cha ma.
Mizo Literature cha liahsa pitloh ha ta, keimo deikua a thari thao dyuta hawhta a châ chy. Hla nata bie liata asâh kaw ei ta, châ roh thaipa hluhpi ama hnei. Music Industry lia chhao phopipazy taozie uahvana hnei pathao ha ei ta, vâro tlai ama sie haw. Eima râh miah siehnao ei ta, thlihpipa hawhta maniah ama chanaoh. Thotlâh pawzy pi kha Mizo Music liata pihpathi hôlô pi ta, a hlabie adokyh leipa ta ama sa ngâkawpa chhaota ama chhôhso pazao ta, raithlih taihta ama palo.
Kha daihti no kha vâchhiepa Puhpa J. Vialua, Pihnô S. Ngôdei nata Pihnô K. Saidi zy kha vaw pua lei tlai mawh ei sala, â pahthu viapa ta eimâ bâti hôlô ei pangiasa cha maw. Âmo pano kha Mara Music Industry husona pietuhpa ama châ, tah lei thei va na. Ama hla nata pyungiapazy khata a Mara kawpa ta eima palôh palie ta, a Mara kawpa ta pahâkhei pi ta, a Mara kawpa ta raithlih ama palosa. Pho hropazy pyungiapa thlihpipa tawhta maniah pabohsatuh hmia tuapa ama châ. Ei pasô ngaita ei, ei thaphana bieru ama châ.
Ama hlazy khata hawti machâ alai-achyh maniah a eih ta, eima pahâkhei ngaita. Mara reih â ngiazie phualuah ei ta, ama cheihchalo. Mara Literature tha patlô ei ta, a pawngiana pakaisatuhpa ama châ.
Mawrâh ahrana ta theiphapa sapapua ta, Reithaina Hla hluhpi a vaw pua. Chareipakhyna liata sa awpa ta lôh adu hialiapa aony iahzai hnei kawpa hluhpi ama vaw phi. Sa pi ta, pahâkhei pi ta, eima palôh a pazao. Lâkhei pi ta, sa chanei pi ta, raithlih taihta a palosa. Keimo deikua reih hropa tawhta paliepa hlazy hleikhô pahâkhei kawpa ta eima sa theipa ‘local product’ hla reikhi dei eima hnei. Eima dyhchhie ngaita kaw.
Eima dâhphina Chôkhazoh ta a pahno. Reih hropa hlazy hlâta dua via leipa, hmiakai kawpa nata apalaikhei kawpa ta eima pahâkhei theipa, keimo lâsawpa tlaita keimo reih cheingei ta ama phipa a vaw pua lymâ ha hra. Moh hluh pahripaziah aw va na ei tah ha khaw. RC. Beilaizi Bôhia, FC. Minela nata N. Lybei (L) zy amâ vaw luah haw. International Level lia chhaota zakhei achhih leipa hla hluhpi vaw tao ei ta, pho hropazy hmiakô liata eima hmiakai ta, eima luh a lai. Zakhei leipa pi ta, eima pahâkhei.
Reih he Chôkhazoh hmosaipiepa a châ. Chi nata pho ta maniah taotuhpa a châ hra. Pikheipa reih cheingei ta reithaipa cha chhôhso a hnangâh via ta, eimâ lôh via. Taotuhpa chhao â ly via hra aw. Keimo lâ sawpa cheingei ta ama taopa chhochhi he cha Chôkhazoh kô a tlô chatlie via cheingei aw. Taotuhpa rôhnahna nata hneirôhna a phualuah pachai.
He nahzy thâtih pahripaziah achhuah ngâkaw va na, nama pahno tu sai ha. Indian Idol Laihsa Shourabhi, Tripura kha RC. Beilaizi Bôhia ta hlasa a pachu tyhpa a châ khaw. India ta Shourabhi pasâhsa ta, ano ta Beilaizi he a pasâhsa. ZONET thazual liata hâta ei no ei thôh chhôh sâkhana ta amâ tlypa ‘Huasua daihti’ kha Maw hla châ vei, Aizawl tlâh liata FC. Minela hla kha ama vaw pahâkhei kaw sai. ‘Lôhngâhna Bei râh’ tahpa hla chhao khaw Aizawl Demand Channel liata ama hmiepapua hluh kaw. Ama Talent he rôhnah ta, a hluh ngaita kaw. Hluh hra sala chyhsa hropazy saihei ta miah chhai thei veih ei. He he l’y ama sôh pachaina hih.
Amâ phuhna hawhta thâpha deikua hlao chachei veih ei. Athôhna ta achadai ngâkaw leipa ei ta, hmô hra tlai veih ei. Châhrasala, ama hmotaopa deikua bâsai thei veih ei. Mara reih phazie tlâh awhkhei ei ta, â ngiazie ama chho. Literature tobi ei ta, ama pasiepakô. Ei palaikhei ngaita ei, ei thaphana bieru ama châ.
Ama sâlâ tah rai kh’u, ei thaphana bieru sahdô liata amâ hlao – John Beizachhi Phuto nata L. Beimokhai zy hih. Atahmâhlâ kawpa ta Mara Vâ-iana hla hluhpi ta maniah vaoheituhpa ama châ. Puhpa A. Chhualai nata Puhpa A. Thazi zy chhao ei pahlao heih hra aw ei, na nô-u lei y thlâh ha t’u, moh hluh pahripaziah aw va na ei tah khai ha khaw.
Hla cha a y hôlô ny, eima tao phuhlu hrapa châ. Keima tlai chhaota ei taotia ngâkaw hrapa cha ma. Anodeikua, khizaw su hropa liata pahrâpazy thei awpa ta zakhei achhih leipa, atahmâhlâ reihkah ta ‘tahmâhlâ kawpa’ hla l’y eimâ ngiah. Vâ-iana hla hluhpi eimâ ngiahpa maniah pietuhpa sahlaozy he Maraland ta my leip’aw ta, ama hla nata bie he a tiah via rili aw. Mara reih kho-iah a hneizie palâsa tyh ei ta, kyhpachâna nata lôhhiahna lyuhbie ahlâ n’awpa ta he reih hlâta thlôh viapa vaw y hlei vei tahpa maniah ama pahnosa chanei tyh. Alynabie ei hlâ ei.
Hla cha y ta, â ngiana bieru pakisatuhpa deikua a aony a châ. Sa leipa ei sih la, hla cha kheihta e â ngiana nata kho-iah eima padi thei rai aw? He he biedopa a châ. Hlabie ta pachâna palôh chahryh ta, aony ta sapa nata thisaih zôhzawhpa a hryh. Chatanachata, hla chata miah pakeichheih ta, raihtlih chhaota thlahpa râh miah a hrykhei tyh.
Hlabie y ta, aony hnei ta, eima sa tyh. Hlasathaipa nata thai leipazy sapa deikua alei nata avâ hawh dei a châ. Miah a chanaohna dâh â nano syulyu ha. Yh, he vâ heta hlasathaipazy he râh ryusôh ngaitapa ama châ. Leilô heta he ryusôhpazy he sapapua hluh vei. Pasô byuh ei ta, chadochadao a ngiah ei ta, nohhâh tao thai ta cheihchalo amâ ngiah. Deichhy a ngiah ei ta, pasopakâ ta baokhâ thai amâ ngiah hra.
Eima châ ropa he a pahsi tu pathlei aw, chahlôcha-ei khao lei tlâ y tua ei si. A. Chhualai nata John Beizachhi Phuto, Vasty T. Azyu nata Kalvary Hlychho, ECM Choir nata Gospel Outreach Ministry zy cha pasâhsa ei na ta, ei châ palaikhei ngaita ei. Mara hla â ngiana nata khochhihna thaohpapua tyh ei chi ta, ei kô a vaw tlô tyh. Ei hmiakai ta, pahkie sili na ta, ei thapha ta; arôh na ta, raithlih a loh, nama hlazy vâ heta. Ei ly kaw, ei thaphana bieru nama châ.
Mara Literature hmahsie nainôsô kaw ta, Mara reih cha disao haipa ta a y. ECM nata CCI (M) Awnanopazy ta husona ama vaw pazao hnolo, tah ei sih la ei rei chhei tu pangiasa va na. He kyh lliata eima Pastor hmiatuapazy hriapasana he my thei’pa châ vei. Machâ Dr. S. Hrachu (L) nata Machâ A. Zakia zy hriapasana theilâpa he a rônah ngaita kaw, Maraland heta my beih khah se.
‘Mara Literature ta daihti khochhihpa a hmâh hai’ eima tah tyh, â do tlai hra. Ahyzy vâta maw? Pahripaziah awpa hluhpi ama y. Keima deikua la moh hluh pahripaziah aw va na, ei tah ha khaw. Board of Literature nata Publication Board, Art & Culture, MADC zy he hmiatlâh liata patyu thlyu awpa ama châ. Na pa-eipachhia ngâkaw hra u la, hezy sahlao he pahlao lei thei v’ei na – BeiRôkhu Beitâ nata Colin C. Ngôhai zy hih. Social Media hmotaotheina hmâpa ta Mara reih nata Literature hiehzawh hluh chaipa ama châ khiah ma, ei tah.
Mara Writers’ Club chhao he a ki liata lôsôhpa ama châ hra. He py paduapa a châ tawhta kô 3 chhôhta liata Mara reih châbu nata Magazine apuapa ama buakheipa he bu I8 tlai a châ haw. Kô tota Mara reih châbu nata magazine apuapazy hryta pha viapazy atlyna ‘Mara Book & Magazine of the Year’ atlyh lymâ ei ta, Social Media nata Print Media siepahliepa ta Mara reih nata Literature hmahsiena châta amâ phana rakha ta keih ama chakâ.
Tlai chuh, ei thaphana bieru he phuah khai mawh sala châbu miakha chhôh liata â tlôh khai thei’ vâ ma, ei tah tyh. Ei rei khai ha khaw, ei palôh liata avaw lâ tuapazy tlâ ei vaw pahripaziah. Eima hmôna dâh nata eima thaphana kaozy â lyu tawhta cha, nama thaphana bieru hluhpi, ahlao hialia awpa ta nama pachâpa vaw pahlao ngyu’ va na. Pei vei, he he la keima reisai tlâ a châ. Nama rei tita nama pahlao khohpa cha tlâ nama pahlao hr’aw khawh.
No comments