Covid-19 Potlana heta a paru chaina daihti tlô mâh vei - WHO
World Health Organisation (WHO)-chata Covid-19 Potlana (pandemic) chata a paru chaina daihti tlô mâh leipa ta, he potlana he charâ ta pai aw vei, tahpa ta biesakâvawna bie a reihpapua ha heih.
WHO luhpa Tedros Adhanom Ghebreyesus chata râh nano nanopa sawhkhâzy ta hmahlana dopa ama siekhei vei khiahta la he hri he chyhsa hluh viapa ta ama kiah lymâ aw, a ta.
WHO luhpa heta, khizaw râh nano nanopazy "Mopasiana, alaichadaina, sopa-eihna nata khôpa-eihna (Test, Trace, Isolate and Quarantine)", siekhei lymâ awpa ta bie a ta ei.
Zâkô ta China liata he hri â vaw thao tawhta chyhsa thysâh 10 (Million) hleita kiah ha bâ ei ta, chyhsa 500,000 hlei ama thi ha hra. Khizaw liata he hri a kiahpa â khophie hlâta hluh viapazy cha US nata Europe râh liatapazy châ ei ta, Covid-19 hri he America râhhlypi liata a chahra via ngâkaw.
Hri heta Asia Chho lâ (South Asia) nata Africa zy chhao chado leipa ta, Khihpa thla a khô ha tua leipa ta cha he hri he a chahra via lymâ chy awpa a lyu kaw.
Dr Tedros heta Hriatuanohta TV siepahliepa ta bie a reina liata: "He hri he pai bâ sala tahpa eima khoh chyu. Eima hrozie tyhpa hawhna khata y thei heih bâh sihla tahpa chhao eima khoh hra. Biedopa nahthlie ru kaw awpa deikua cha he pasana he pai cha rei lei, a paru via lymâ chy aw.
"Râh hluhpi ta he hri adyuhna kyh liata hmahsiena hmô hra ei sala, khizaw pôhpalôhpa saipa ta hri he a chahra via ngâkaw." a ta.
Dr Tedros chata, "Hri kiahpa thysâh 10 hlei nata a thipa thysâh khophie ama y tawhna heta, WHO-ta rairuna nano nanopa khizaw ta â tyh haipa eima hmôpapuapazy - hriaparaohna nata khizaw apôhkhana a y leipa heta he hri he a chahrasa via ngâkaw...a paru viana daihti tlô mâh ma pi," a ta.
Dr Tedros heta khizaw râh hropazy cha Germany, South Korea nata Japan zy ta hri amâ dyuhna dâh cha amopâ awpa ta chhosiepa ta, he râh zy heta he hri â hiezawh haipa he a râkhâpa ta - alaichadaina nata mopasiana tiama kawpa ta ama siekhei, a ta.
KHEIHAWHPA RÂH ZY TA HE POTLANA HE TAO PASA CHAI EI?
US liata cha hri kiahpa chyhsa thysâh 2.5 (million) y ha ei ta, he hri vâna heta chyhsa 126,000 ama thi ha hra - khizaw râh hropazy hlâta ama tao pasa pachaih.
US state thokha - Chho lâta a ypazy ta atliata akhawhlôhna ama pazie-ysapa chata hri kiah thiehpa athata apapôh lymâ ha heih.
He vâna heta Texas, Florida nata state thokhazy ta cha akohkina pachyu viapa ama siekhei pakhua ha heih.
Khizaw liata Covid-19 hri kiahpa hluhna râh 2-na Brazil liata cha thysâh 1.3 (million) ta hri kiah ha ei ta, chyhsa 57,000 ama thi ha hra.
Hriatuanoh khata Brazil khihpi Brasilia liata cha hri kiahpa ama pôh chahra tu hapa vâta 'Emergency' ama vaw phuah ha hra.

No comments